طب فیزیکی و توانبخشی Physical Medicine and Rehabilitation یکی از رشته های پزشکی تخصصی بالینی می باشد که به ارزیابی ، تشخیص ، درمان،پیشگیری و ارائه روشهای توان بخشی جهت افراد دارای ناتوانی(impairment) و معلولیت(disability) فیزیکی و شناختی در تمام سنین میپردازد. این تخصص با استفاده از روشهای طب الکترودیاگنوز، تزریق های تشخیصی و درمانی، روشهای دارویی و فیزیکی (ورزشهای درمانی، استفاده از مدالیته ها، طب مانیپولاسیون) به تشخیص، درمان و تجویز روشهای توان بخشی در بیماران دچار وضعیت های دردناک و شرایط محدود کننده عملکرد وناتوان کننده پرداخته و بر جلوگیری از عوارض ناشی از معلولیت ها تأکید دارد.

رشته طب فیزیکی و توانبخشی به عنوان یکی از تخصص‌های پزشکی مجموعاً به سه قسمت تقسیم می‌شود:

۱- طب فیزیکی: طب فیزیکی: در این روش به تشخیص و درمان غیر جراحی اختلالات مفاصل ، عضلات ، ستون فقرات و …پرداخته می‌شود مثل تشخیص علت و درمان درد شانه، گردن، کمر و زانوها . متخصصین این رشته علاوه بر استفاده از روش‌های متداول دارویی از درمان‌های غیر دارویی نظیر جریان‌های الکتریکی، ماساژ ، مانیپولاسیون (درمانهای دستی) مفاصل ، ورزش درمانی، ورزش در آب و … در درمان بیماری‌ها استفاده می‌کنند. تا حدود ۲۰ سال قبل، اکثر افرادی که برای درمان دردهای عضلانی اسکلتی به درمانگاه های طب فیزیکی  مراجعه می کردند، افراد بالای ۵۵ تا ۶۰ سال بودند ولی امروزه سن مراجعه پایین امده است  و پزشکان شاهد مراجعه بیمارانی با سنین ۳۰ تا ۵۰ سال با دردهای گردن، زانو، کمر و مفاصل به مراکز درمانی هستند. بیش از ۸۰درصد از افراد حداقل یک بار در طول زندگی خود کمردرد را تجربه می کنند.   همانکونه که مطلعید فقط ۲% از مواردی که موجب دردهای  ستون فقرات می گردند   احتیاج به جراحی داشته و بقیه با روشهای غیر جراحی قابل درمان می باشند.دردهای ستون فقرات و دردهای ارجاعی ناشی از آن دارای علل متعدد هستند ، علاوه بر دردهای ناشی از دیسک  اجزاء دیگر ستون فقرات نیز می توانند موجب دردهای موضعی ، رادیکولر و ارجاعی گردند بنابراین همانگونه که در بالا ذکر گردید درصد کمی از درد ستون فقرات (کمر ، گردن و ناحیه توراسیک)ناشی از بیماریهای شدید مانند هرنییشن شدید دیسک ،رادیکولوپاتی ، کانسرهای موضعی و متاستاتیک و … می باشد و بسیاری از درد ستون فقرات از طریق آموزش صحیح بیماران جهت رعایت POSTURE  صحیح ، ارگونومی صحیح محل کار ، ورزشهای لازم جهت تقویت عضلات ، فیزیوتراپی ، مانیپولاسیون (درمانهای دستی) و سایر روشها قابل درمان می باشند . دردهای مزمن زانو ، شانه ، آرنج ، گردن ، پشت و سایر دردهای عضلانی و مفصلی را نیزمی توان با معاینه دقیق و تشخیص علت آن  با روشهای غیر جراحی و درمانهای فیزیکی  کاهش داد و یا درمان کرد.

۲- طب الکترود یا گنوزیس: در این قسمت که شامل تستهای تشخیصی مثل نوار عصب و عضله است با بررسی عضلات و اعصاب مشکوک به تشخیص بیماری‌ها کمک می‌کند مثلاً بیماری‌های قطع اعصاب و شبکه‌های عصبی، گیر افتادگی‌های عصبی، بیماری‌های دیسک کمری و گردی مثلاً خواب رفتگی و مورمور شدن دست‌ها که در میانسالی و سنین پیری شایع می‌باشد. پزشک پس از اخذ شرح حال و معاینه کامل با انجام تست نوار عصب و عضله که حساس‌ترین و دقیق‌ترین روش تشخیص این بیماری است برنامه درمانی خود را شروع می‌کند.

۳- طب توانبخشی: که یکی دیگر از محدوده‌های کاری رشته طب فیزیکی و توانبخشی است به معنی بهبود و حفظ حداکثر عملکرد جسمی، روحی و اجتماعی فرد است در این قسمت افراد دچار ناتوانی‌های اکتسابی مانند سکته‌های مغزی و قلبی، بیماران ضایعه نخاعی و بیماران مبتلا به ناتوانی‌های مادرزادی (فلج مغزی) مورد ارزیابی قرار گرفته و تلاش در جهت بهبود عملکرد و کیفیت زندگی فرد صورت می‌گیرد بازتوانی ضایعات ناشی از آسیب‌های ورزشی و شغلی نیز در این قسمت انجام می‌شود.